Galeria 'Krótko i węzłowato...'


19 X - 20 XI 2004

Stefan Krygier

grafika, malarstwo


Krygier - Przed Katedrą


Stefan Krygier (1923 Łódź - 1997 tamże),
malarz, rzeźbiarz, grafik i architekt

Studiował w PWSSP w Łodzi, u Władysława Strzemińskiego. W 1947 publikuje wspólnie ze Strzemińskim artykuł "Widzenie gotyku". W latach czterdziestych należy do Klubu Młodych Artystów i Naukowców w Warszawie. W ramach tego klubu bierze udział w wystawach w Salonie "Poprostu", "Zachęcie", Klubie Literatów. W czasie studiów organizuje klub pod patronatem YMCA w Łodzi, a w 1953 roku za namową Konrada Świnarskiego współdziała z grupą St - 53 w Katowicach. Od 1957 do 1997 roku prowadzi zajęcia z kompozycji, grafiki warsztatowej i projektowej w łódzkiej PWSSP (obecnie ASP im. Władysława Strzemińskiego). W roku 1990 otrzymuje tytuł profesora zwyczajnego. Wykłada też historię sztuki i analizę formy plastycznej. W 1963 roku uzyskuje dyplom architekta na Politechnice Warszawskiej. Projektuje i realizuje wiele tematów z zakresu architektury i planowania przestrzennego. Równocześnie uprawia malarstwo, grafikę i rzeźbę, pisze i publikuje teksty o sztuce. Uczestniczy w plenerach w Osiekach i sympozjach Złotego Grona. Od 1975 roku kontynuując pracę w PWSSP tworzy pracownię rzeźby i kompozycji w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej.

  • Obrazy z okresu studiów nawiązują do kubizmu i solaryzmu Strzemińskiego - m.in. "Okno"-1946, "Autoportret"-1947, "Pejzaż z Bierutowic"-1948.
  • Obrazy z lat 50-tych inspirowane są sztuką Egiptu i Grecji. Powstają też prace taszystowskie.
  • Lata 60-te, to malarstwo materii, rzeźba w drewnie i grafika. Pojawiają się obrazy inspirowane cmentarzem żydowskim w Pradze - "Formowanie Golema", "Sposób na Golema".
  • Lata 70-te - płaskorzeźby i reliefy polichromowane, cykle "Konfliktów" i "Kolineacji".
  • 1970 - "Ośrodek kondensacji formy I" - powstaje na plenerze w Osiekach.
  • 1971 - "Ośrodek kondensacji formy II" - ingerowanie w otoczenie o poszerzonej geograficznie strefie.
  • 1972 - "Ośrodek kondensacji formy III" - forma zamknięta w sześcianie, o innym założeniu niż poprzednie bo o działaniu dośrodkowym - wszystko dzieje się w sześcianie i nie wykracza poza jego strefę.
  • Koniec lat 70-tych to obrazy olejne ascetyczne w treści, nawiązujące do konstruktywizmu. Pojawia się w nich problem analizy kwadratu, jego przetworzenia do formy znaku. Ten okres twórczości zapewnia artyście trwałe miejsce w historii sztuki polskiej. Jak twierdzi Bożena Kowalska, autorka wielu opracowań i książek o sztuce współczesnej - "...Krygierowe Kolineacje i Konflikty były w sztuce polskiej i nie tylko polskiej, nową, z niczym nie porównywalną propozycją".
  • Lata 80-te i 90-te to okres malarstwa symultanicznego. Obok obrazów czysto geometrycznych w formie artysta maluje obrazy nawiązujące do ikonografii i kultury europejskiej, m.in. "Judyta z głową Holofernesa", "Porwanie Europy", "Przed katedrą".

Wystawy - wybór
1999 - Muzeum Historii Miasta Łodzi
2000 - Muzeum Narodowe w Warszawie, Pałac Królikarnia
2001 - Muzeum Architektury we Wrocławiu
2001 - Muzeum Narodowe w Szczecinie
2001/ 2002 - Fundacja Verannemana, Belgia
oraz m. in.
2000 - Instytut Kultury Polskiej w Berlinie
2002 - Galeria Politechniki Łódzkie - wystawa grafiki
2003 - Muzeum Miasta Katowic - Wystawa Grupy ST - 53
2003 - BWA Łódź - W Kręgu Strzemińskiego
2004 - Galeria Fibak & Program, Warszawa
2004 - Galeria Stefana Szydłowskiego; Warszawa


Otwarciu wystawy towarzyszyć będzie wykład
prof. Włodzimierza Waliszewskiego (Uniwersytet Łódzki) pt.
"Aspekty geometryczne twórczości Stefana Krygiera".

Polikletowi z Argos, twórcy kanonu proporcji ciała ludzkiego, obowiązującego do czasów Lizypa przypisuje się spostrzeżenie, że piękno wiąże się z symetrią. Nie chodzi tu, rzecz jasna, o symetrię zwierciadlaną, lecz o ogólniejsze rozumienie symetrii, jako cechy przedmiotu polegającej na zachowaniu właściwych proporcji, dobrze ukształtowanego. Do Polikleta nawiązuje Dürer układając swój kanon ciała ludzkiego. W historii malarstwa, rzeźby i architektury obserwowano różne prądy, mody i ich manifestacje oparte na programowej negacji wartości jakiejkolwiek symetrii. Nie wszyscy twórcy prądom tym, bywało, że wspieranym autorytetem władzy, się podporządkowywali. W większości prac Stefana Krygiera widać wyraźnie myślenie kategoriami geometrii. Po słynnym wykładzie habilitacyjnym Feliksa Kleina wygłoszonym w 1812 r. w Erlangen, zwanym programem erlangeńskim, za podstawę rozpoznania geometrycznego charakteru figur uznano pojęcie grupy przekształceń. Jednak w ciągu następnych 50 lat okazało się, że rozwój tzw. geometrii lokalnej prowadzi do zastąpienia pojęcia grupy przez pojęcie pseudogrupy, którego definicję i podstawowe własności ogłosił w niemieckim czasopiśmie Mathematische Annalen z 1939 roku matematyk krakowski Stanisław Gołąb. Nie sadzę, aby Stefan Krygier znał te prace, ściśle matematyczne. Jest więc dla mnie sprawą zadziwiającą rygor, z jakim w swoich obrazach realizował geometryczny program Gołąba stworzony z całkowicie pozaartystycznych powodów. Sam Gołąb byłby pewnie także zdziwiony, gdyby dane mu było obejrzeć obrazy i płaskorzeźby Krygiera. W tych samych obrazach dostrzegamy jeszcze inną myśl oryginalną, chociaż zgodną z jej matematyczną formalizacją. Polega ona na stworzeniu plastycznej koncepcji fraktala. Dzisiaj, wprowadzone przez Mandelbrota pojęcie fraktala, dzięki łatwości z jaką się je przedstawia w grafice komputerowej, stanowi wdzięczny temat teoretycznych rozważań wielu matematyków. Jednakże nawet użycie bardzo zaawansowanej technologii daje tylko zwielokrotnienie powtórzeń tych elementów, które w obrazach Krygiera powtórzone są tylko raz, a dalej pozostawia się białe pole w centrum obrazu, jako potencjalną lokację elementów podobnych do poprzednich. Dyscyplina i asceza bijąca z tych obrazów pozostawia wrażenie, zwłaszcza wobec wszechobecnego dzisiaj i chętnie demonstrowanego lekceważenia rygorów formalnych. Myślę, że wielki matematyk pierwszej połowy XX wieku Hermann Weyl, którego cztery ostatnie wykłady wygłoszone w lutym 1951 r. na Uniwersytecie w Princeton poświęcone były symetrii jako podstawie piękna, z satysfakcją patrzyłby na obrazy Stefana Krygiera. Czasy jednak nie sprzyjały takim prezentacjom.

Autor, profesor zwyczajny nauk matematycznych jest obecnie wykładowcą w Uniwersytecie Łódzkim.

Wernisaż XXI Wystawy
19 października 2004 r. (wtorek) o godz. 1500
Zakład Bezpieczeństwa Procesowego i Ekologicznego PŁ
Łódź, ul. Wólczańska 213, Pałacyk I p.


Licznik=